واکاوی آورد علمای عصر مشروطیت در چهارچوب کلام جدید (روش‎شناسی علمای عصر مشروطیت در ایران)

Authors

امیر رضائی پناه

امین نواختی مقدم

abstract

چکیده انقلاب مشروطه زمینه‎ساز تحولاتی ژرف در پهنۀ گوناگون زیست اجتماعی ایرانیان گردید. این انقلاب که خود دارای زمینه‎های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی ویژه و متأثر از برخورد نخبگان و جامعۀ ایران با فرهنگ و تمدن غربی بود، مبانی انضمامی و اندیشگی جامعۀ ایرانی را دچار دگرگونی فراوان کرد. از برجسته‎ترین مواردی که در جریان انقلاب مشروطیت نمود می‎یابد، دگرگونی و تحول روش‎شناختی‎ای است که این انقلاب، در میان نخبگان به‎ویژه علمای آن دوران پدید آورده است. بر پایۀ فرضیۀ جستار پیش رو، در طی این تحول و شدن، علمای عصر مشروطیت کانون و نقطۀ مرکزی گفتمان و رویکرد روش‎شناختی خویش را از فقه به سوی علم کلام گرایش دادند. دل‎مشغولی علمای این هنگام، نگه‎داشت و پاسداشت ارکان شرع منور در برابر مخالفان، با بهره‎گیری از روش‎شناسی علم کلام و آنچه «کلام جدید» نامیده می‎شود، بوده است. علم کلام بهترین بستر برای واکاوی رویارویی‎های علمای این عصر است. این پژوهش با بهره‎گیری از رسایل و نوشته‎های عصر مشروطه، نشان‎می‎دهد که چگونه علمای آن زمان درگیر نبردی کلامی برای پیراستن ساحت دین از افزودنی‎ها و امور ناصواب بوده‎اند و این امر را مایۀ خیر و ثواب دنیا و آخرت خود و جامعۀ اسلامی می‎دانسته‎اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

علمای امامیه و نجوم جدید در ایران عصر قاجار

بر خلاف کلیشۀ رایج در بارۀ تقابل علمای امامیه با نجوم جدید در عصر قاجار، تا به حال شاهدی از مخالفت صریح و گستردۀ علمای امامیه با نجوم جدید بر اساس آموزه‌های دینی در آن دوران، آن طور که در ماجرای گالیله و کلیسای کاتولیک شاهدش هستیم، یافت نشده است. تنها دو مخالفت از سوی ملا مهدی نراقی و محمدحسین شهرستانی وجود دارد که نه به دلایل دینی بلکه بر اساس دانش سنتی ایشان از نجوم و فلسفۀ طبیعی ارسطویی ابرا...

full text

شبنامه، رسانه جانشین عصر مشروطیت

یکی از پدیده ها و نیازهای نهضت مشروطه انتشار شبنامه ها بود. شبنامه ها دارای صراحت خاص در گفتاربودند و اغلب بدون ذکر نام نویسنده، به شرح حوادث روز می پرداختند. شبنامه ها دارای نامها و عناوینی گوناگون بودند که توسط انجمنهای مخفی و افراد تحصیل کرده نوشته و منتشر می شدند. شبنامه ها به صورت چاپ ژلاتینی و در مکانهای مذهبی، دیوانی، گذرگاه های مهم و ... توزیع می شدند. موضوع اکثر شبنامه ها اسلام، نقش ان...

full text

تاثیر مشروطیت بر اندیشه سیاسی علمای شیعه

(با نگاهی به تاریخ شیعه در عصر غیبت و بعد از آن آنچه می توان برداشت کرد اینست که شیعه در برخورد با حکومتهای زمانه همه آنها را نامشروع دانسته و حکومت مشروع و قانونی را فقط و فقط از آن امام معصوم (ع) می دانست . این اصل و این برخورد با حکومتها تا شکل گیری حکومت صفویان در بین شیعیان جاری و ساری است . با شکل گیری حکومت صفویان نقطه عطفی در تاریخ سیاسی شیعه شکل می گیرد حکومت صفویان مشکل مشروعیت خود را...

15 صفحه اول

بررسی اندیشه‌های اخلاقی و تعلیمی در شعر اجتماعی عصر مشروطیت

در تاریخ ایران حوادث بسیاری منجر به شکل‌گیری مشروطه شد. پیدایش مشروطه نیز به نوبة خود در تغییر روند ادبیات و مفاهیم و مضامین آن بسیار تأثیرگذار بود. این تغییرات در حوزة موضوع و مضمون و اندیشه صورت گرفت و باعث شد مضامین اخلاقی و تعلیمی همچون دادگری، وطن‌خواهی و انسان‌گرایی در شعر به گونه‌ای متفاوت از ادوار قبل مطرح شود. با طرح این مضامین، شعر و نثر این دوره آیینة تمام نمای حقایق و بیان محرومیت­ه...

full text

بررسی اندیشه‌های اخلاقی و تعلیمی در شعر اجتماعی عصر مشروطیت

در تاریخ ایران حوادث بسیاری منجر به شکل‌گیری مشروطه شد. پیدایش مشروطه نیز به نوبة خود در تغییر روند ادبیات و مفاهیم و مضامین آن بسیار تأثیرگذار بود. این تغییرات در حوزة موضوع و مضمون و اندیشه صورت گرفت و باعث شد مضامین اخلاقی و تعلیمی همچون دادگری، وطن‌خواهی و انسان‌گرایی در شعر به گونه‌ای متفاوت از ادوار قبل مطرح شود. با طرح این مضامین، شعر و نثر این دوره آیینة تمام نمای حقایق و بیان محرومیت­ه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
جستارهای سیاسی معاصر

Publisher: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

ISSN 2383-1294

volume 4

issue 8 2013

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023